Pierwsze szkła mające właściwości okularów pojawiły się w Europie w XIII wieku. W tym czasie udało się tak oszlifować soczewki, by obraz był jak najmniej zniekształcony.
W Polsce.
Trudno ustalić dokładną datę, gdy okulary pojawiły się w Polsce. Aczkolwiek była to najpóźniej druga połowa XV wieku. Okulary posiadał w 1535 roku profesor Akademii Krakowskiej Wojciech Baza oraz w 1545 roku Wilhelm Waczen. Mieszczanin Poznania, Jan Lotar posiadał bogaty księgozbiór oraz 30 par okularów. Najtańsze z okularów nie były drogie i handlowali nimi liczni kupcy. Pierwszy optyk wykonujący okulary powstał w Gdańsku na początku XVI wieku. Były tak dobre, że zamówienia na okulary z Gdańska składał pruski książę Albrecht Hohenzollern.
W Polsce na skale masową zaczęto produkować soczewki okularowe dopiero po 1930r. w Katowicach w zakładach „IWOKA”, które po wojnie zmieniły nazwę na OPTA. W 1945r. powstała Jeleniogórska Wytwórnia Optyczna, jedna z większych hut szkła optycznego w Europie środkowo-wschodniej. W 1990r. fabryka zmieniła nazwę na JZO i poczyniła gruntowne przeobrażenia w zakresach strukturalnych, wytwórczych i asortymentowych, by sprostać wymogom obecnego rynku optycznego.
Okulary, był to jeden z przełomowych wynalazków w dziejach ludzkości. Mimo, że wówczas nikt nie dobierał ich na receptę, to spełniały swoją podstawową rolę, czyli po prostu powiększały. Działały podobnie do lupy.
Pozwalały na przezwyciężenie problemu jakim była starczowzroczność. Okulary były prostym przyrządem, który w znaczący sposób wydłużył wiek pracy wielu rzemieślników.
Zwłaszcza tych wykonujących precyzyjne prace. Stąd zrobiły szybką karierę, a w przeciągu trzech kolejnych wieków stały się powszechne wśród ludności miast. Największy rozwój okularów w XIII wieku miał miejsce we Włoszech, głównie w Pizie. Potwierdzeniem tego, że Włochy były centrum ich produkcji jest to, że pierwsza wzmianka o okularach na ziemiach polskich dotyczy inwentarza, prawdopodobnie włoskiego szlachcica mieszkającego w Krakowie. Wśród ruchomości Waltera de Sancto Galio były także okulary. Włochy jako centrum okularowe, w połowie XV wieku wytwarzały rocznie tysiące okularów. Zaczęto także tworzyć okulary z soczewkami wklęsłymi i wypukłymi.
Z czego były wykonane pierwsze okulary?
Większą cenę miały okulary posiadające zatrzaski, pozwalające na nieprzytrzymywanie ich przy oczach. Pierwsze potwierdzone informacje o użyciu okularów, jako narzędzia korygującego wzrok, mówią o roku 1305. Początkowo oprawki robiono z drewna, kości, skóry, metali, a nawet ze złota i srebra. Do produkcji oprawek używano również szylkretu. Natomiast do produkcji soczewek wykorzystywano kryształ górski i kwarc. Około 1285r. na terenach obecnych północnych Włoch udało się oprawić dwie soczewki w jedną oprawę, a to już stanowiło okulary.
Co wpłynęło na rozwój "kariery" okularów?
Czynnikiem, który pośrednio wpłynął na karierę okularów, było wynalezienie w 1450 roku druku przez Jana Gutenberga. To spowodowało wzrost czytelnictwa. Okulary były zatem dla wielu osób niezbędnym przyrządem do zachowania umiejętności czytania w późniejszym wieku i nie tylko. Przełomem było też wynalezienie w 1760r. zauszników przez londyńskiego optyka. To rozwiązanie szybko się przyjęło. Wkrótce połączono oprawki z zausznikami poprzez zawiasy.
Pierwsze okulary przeciwsłoneczne.
Pierwsze okulary przeciwsłoneczne wynaleziono w Chinach w XII wieku. Miały postać płaskich, przydymionych płytek kwarcu. Nie pełniły funkcji korekcyjnej. Początkowo używane przez chińskich sędziów wcale nie miały chronić ich oczu przed słońcem, a maskować ich reakcje w trakcie procesu. W Europie pierwsze okulary przeciwsłoneczne pojawiły się w 1752 roku. Wprowadził je James Ayscough, angielski optyk, projektant i producent instrumentów naukowych. Działo się to w czasach, w których panoszył się syfilis.
Pierwsze okulary przeciwsłoneczne służyły więc osobom chorym. Przynosiły ulgę
w światłowstręcie i stanowiły oparcie dla protezy nosa zakładanej, by ukryć skutki syfilisu.
OPTYKA W WARSZAWIE
W drugiej połowie XIX wieku rozpoczynały się pierwsze seryjne produkcje przyrządów optycznych w Warszawie. W końcu XIX wieku istniało już kilkanaście firm warszawskich oferujących sprzęt optyczny. Najbardziej liczącą się pozycję w tej branży osiągnął Aleksander Ginsberg – założyciel wytwórni foto-optycznej o nazwie „Pierwsza w Kraju Fabryka instrumentów Optycznych FOS”. Ginsberga uznaje się powszechnie za twórcę przemysłu optycznego na ziemiach polskich.
Ginsberg przez wiele lat pracował w znanych wówczas fabrykach optycznych Kraussa w Paryżu i Zeissa w Jenie, na stanowisku głównego konstruktora. Kiedy powrócił do Warszawy, założył w 1898 roku słynny FOS, przemianowany w 1902 roku na „FOS Towarzystwo Firmowo-Komandytowe Ginsberg i Ska”.
W 1904 roku FOS zatrudniał 30 pracowników, a w 1911 już 150. Firma utrzymywała się głównie z produkcji obiektywów do aparatów fotograficznych.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości narodziła się pierwsza w wolnej Polsce fabryka optyczna. Powstała w Warszawie, w 1921 roku, firmowana była nazwiskiem głównego akcjonariusza Henryka Kolberga i nosiła oficjalną nazwę „Fabryka Aparatów Optycznych i Precyzyjnych H. Kolberg i S-ka”.
Zakład Kolberga zajmował pomieszczenia o powierzchni użytkowej około 100 metrów kwadratowych, w budynku przy ulicy Leszno 119.
W drugiej połowie 1923 roku rozpoczęto seryjną produkcję części optycznych do lornetek wojskowych. Z czasem postanowiono o przeniesieniu fabryki w nowe miejsce. W tym celu, w 1923 roku, zakupiony został trzypiętrowy budynek przy ulicy Grochowskiej 316.
W trakcie wojny zakłady zostały zniszczone ale to nie był koniec pracy i rozwoju optyki w Warszawie.
Poznaj też „Polskie Zakłady Optyczne”, czyli PZO.
Akronim PZO wpisany w kontury soczewki łącznie ze słowem „Warszawa” stał się znakiem firmowym Polskich Zakładów Optycznych na kolejne dziesięciolecia.
Więcej o historii optyki w Warszawie przeczytasz -> TUTAJ
